تفاوت زنای محصنه با غیرمحصنه

در لغت، زنا به معنای آمیزش جنسی غیرمشروع و بدون داشتن عقد زوجیت است. این اصطلاح به توصیف نزدیکی جسمی زن و مرد بدون ازدواج اشاره دارد؛

به گونه ای که دو فرد نامحرمی، بدون عقد دائم یا موقت، چه از طریق جلو و چه از طریق پشت، به یکدیگر نزدیک شده و عمل جنسی (دخول) انجام دهند.

در این مقاله تفاوت زنای محصنه با غیرمحصنه را برایتان به صورت کامل آورده ایم و جهت صحت اطلاعات حقوقی خود از وکیل رابطه نامشروع گروه وکلای آوا دادیار کمک گرفته ایم.

تعریف زنا در قانون مجازات

مطابق قوانین کیفری ایران، زنا به عنوان یک عمل مجرمانه، به رابطه جنسی بین زن و مردی گفته می شود که پیوند زناشویی نداشته و موضوع و طی به شبهه نیز نباشد. این تعریف در ماده ۲۲۱ قانون مجازات اسلامی به صراحت آمده است.

در تشریح وطی به شبهه باید گفت که اگر یک یا هر دو طرف با این تصور که رابطه آنها قانونی است، اقدام به برقراری رابطه جنسی نمایند، عمل ارتکابی از شمول عنوان مجرمانه زنا خارج می شود.

برای تحقق این جرم، عامل باید واجد شرایطی از جمله بلوغ، عقل، اختیار و آگاهی نسبت به ماهیت و حرمت عمل باشد.

در صورت فقدان هر یک از این شرایط، مجازات حدی قابل اعمال نخواهد بود و تنها طرفی که از این شرایط برخوردار است، مشمول مجازات قانونی می گردد.

از منظر حقوقی، جرم زنا به سه دسته تقسیم می شود:

• زنای قهری یا اکراهی
• زنای محصن و محصنه
• زنای اختیاری

در زنای اختیاری، طرفین با رضایت کامل مرتکب این عمل می شوند و شرایط احصان را نیز دارا نمی باشند. هر یک از این موارد دارای ضمانت اجرای خاص خود است که در این مبحث، تمرکز بر شرایط و مجازات زنای محصنه خواهد بود.

تعریف زنای محصنه و محصن

از منظر قوانین کیفری، زنای محصن و محصنه به عملی گفته می شود که در آن، فرد متخلف با وجود داشتن همسر دائمی و بالغ، مرتکب رابطه نامشروع می شود.

این در حالی است که شخص باید از سلامت عقل برخوردار بوده و امکان برقراری رابطه زناشویی با همسر خود را داشته باشد.

در تفکیک این دو اصطلاح حقوقی، چنانچه مرتکب زن متاهل باشد، عمل ارتکابی زنای محصنه و اگر مرد متاهل باشد، زنای محصن نامیده می شود.

شایان ذکر است که برخی شرایط خاص می تواند وضعیت احصان را منتفی سازد. این موارد شامل:

• دوری همسر به دلیل مسافرت
• محبوس بودن
• دوران قاعدگی و نفاس
• ابتلا به بیماری های مانع از نزدیکی
• وجود بیماری های مسری خطرناک نظیر ایدز و سفلیس

برای مثال، اگر همسری در غیاب طولانی مدت شریک زندگی خود مرتکب این عمل شود، از شمول احکام محصن یا محصنه خارج می گردد.

همچنین داشتن همسر موقت یا همسر نابالغ و مجنون نیز شرایط احصان را محقق نمی سازد.

نکته قابل تامل آنکه قانونگذار علی رغم تصریح مصادیق بیماری ها، در خصوص مدت زمان حبس و مسافرت که موجب خروج از احصان می شود، سکوت کرده است.

مجازات جرم زنا

قانونگذار در ماده ۲۲۵ قانون مجازات اسلامی، مجازات زنا را رجم تعیین کرده است.

در صورت عدم امکان اجرای رجم، اگر جرم با شهادت شهود ثابت شده باشد و دادگاه صادرکننده حکم قطعی پیشنهاد دهد و رئیس قوه قضائیه موافقت کند، مجازات به اعدام تبدیل می شود.

اما اگر جرم با اقرار یا علم قاضی ثابت شده باشد، مجازات به ۱۰۰ ضربه شلاق برای هر یک از طرفین تبدیل می شود.

مرجع صالح رسیدگی به جرم زنا:

طبق ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی کیفری، رسیدگی به جرائم جنسی و منافی عفت مستقیماً در دادگاه انجام می شود و دادسرا در این موارد صلاحیت رسیدگی ندارد. این امر شامل تمام انواع زنا، اعم از محصنه و غیرمحصنه می شود.

تفکیک صلاحیت دادگاه ها:

• دادگاه کیفری یک: صلاحیت رسیدگی به زنای محصنه را دارد، زیرا مجازات آن سنگسار یا اعدام است.
• دادگاه کیفری دو: به سایر موارد زنا که مجازات سبک تری دارند رسیدگی می کند.

صلاحیت محلی

براساس ماده ۳۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه محل وقوع جرم صلاحیت رسیدگی را دارد. به عنوان مثال، اگر جرم در شهر کرج رخ داده باشد، دادگاه کیفری یک استان البرز صالح به رسیدگی است.

شرایط خاص زنای غیرمحصنه

در مواردی که شخص مجرد مرتکب زنا شود یا شرایط احصان وجود نداشته باشد، مجازات رجم اعمال نمی شود و حسب مورد به اعدام یا ۱۰۰ ضربه شلاق محکوم می شود.

شرایط اجرای حکم شلاق

ماده 637 قانون مجازات اسلامی، رابطه نامشروع را شامل روابط بین زن و مرد نامحرم می داند که شامل اعمالی مانند بوسیدن و هم آغوشی (غیر از زنا) می شود. این جرم در دو حالت قابل وقوع است:

مجازات های قانونی:

• مجازات اصلی: تا 99 ضربه شلاق تعزیری

در صورت وقوع در اماکن عمومی (ماده 638):

• حبس از 10 روز تا 2 ماه
• یا تا 74 ضربه شلاق

ویژگی های مجازات:

• ماهیت تعزیری ( نه حدی )
• اختیار قاضی در تعیین میزان مجازات
• امکان تخفیف یا تشدید بر اساس شرایط

نحوه اجرای حکم شلاق رابطه نامشروع

در صورت ارتکاب این جرم در فضای عمومی، ماده 638 قانون مجازات اسلامی علاوه بر مجازات اصلی، مجازات تکمیلی حبس از 10 روز تا 2 ماه یا تا 74 ضربه شلاق را در نظر گرفته است.

نکته مهم این است که مجازات رابطه نامشروع از نوع تعزیری است و قاضی می تواند با توجه به شرایط پرونده، میزان مجازات را تعیین کند. این موضوع با جرم زنا که مجازات حدی دارد متفاوت است.

برای اجرای حکم شلاق، ابتدا باید جرم در دادگاه اثبات شود. اثبات می تواند از طریق اقرار متهم، شهادت شهود یا در مورد روابط مجازی از طریق مستندات دیجیتال مانند پیام ها و تصاویر صورت گیرد.

موانع قانونی مهمی برای اجرای حکم شلاق وجود دارد که قاضی موظف است آنها را در نظر بگیرد:

بارداری و دوران پس از زایمان تا 6 ماه، دوران شیردهی تا 2 سالگی کودک، بیماری جسمی یا روانی که اجرای حکم موجب تشدید آن شود، ایام خاص بانوان و جنون پس از صدور حکم قطعی.

قبل از اجرای حکم، قاضی باید از ابلاغ صحیح و قطعی بودن حکم اطمینان حاصل کند و هویت محکوم را تطبیق دهد. معمولا یک هفته قبل از اجرا، مفاد حکم به محکوم اعلام می شود.

در صورت وجود هر یک از موانع قانونی، قاضی اجرای احکام باید با تنظیم صورتجلسه و اخذ نظر پزشکی قانونی، دستور تعویق اجرای مجازات را تا رفع مانع صادر کند.

محل اجرای حکم نیز طبق ماده 15 آیین نامه اجرایی، در صورت عدم تعیین مکان خاص در حکم دادگاه، با پیشنهاد قاضی اجرای احکام و موافقت دادستان تعیین می شود. معمولاً این احکام در مکان های غیرعلنی اجرا می شوند.