درگذشت منیر طه اولین زن ترانه سرای ایران 10 اردیبهشت 1404 + علت فوت
درگذشت منیر طه اولین زن ترانه سرای ایران 10 اردیبهشت 1404 به همراه علت فوت و زندگینامه و آثار ایشان را در ادامه این بخش از سایت خبری کاشمر سلام قرار می دهیم، با ما همراه باشید.
درگذشت منیر طه
منیر طاها (۱۳۰۹–۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۴) نخستین زن ترانه‌سرای ایران بود که با خلق آثار ماندگار، نقشی پررنگ و مؤثر در تاریخ موسیقی و ادبیات فارسی ایفا کرد.
نام او همواره در کنار بزرگان ترانه‌سرایی ایران به‌عنوان پیشگامی در شکستن انحصار مردانه این عرصه به یاد مانده و می‌ماند.
زندگینامه منیر طاها
منیر طاها در سال ۱۳۰۹ در شهر تبریز چشم به جهان گشود. پس از جدایی والدینش در دوران کودکی، تحت سرپرستی عمه‌اش قرار گرفت.
او در سن دوازده‌سالگی به فراگیری موسیقی نزد استاد علی تجویدی پرداخت و در چهارده‌سالگی نخستین ترانه‌اش با عنوان «شب مهتاب» را برای یکی از آهنگ‌های تجویدی نوشت.
این ترانه با صدای حسین قوامی از رادیو ایران پخش شد و طلیعه‌ای بود بر ورود زنان به عرصه ترانه‌سرایی حرفه‌ای در ایران.
تحصیلات و فعالیت‌های دانشگاهی منیر طه
منیر طه دارای دکترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران و دکترای زبان و ادبیات ایتالیایی از دانشگاه رم بود.
او از بنیان‌گذاران بخش زبان و ادبیات ایتالیایی در دانشگاه تهران بود و سال‌ها به‌عنوان مدرس، مدیر گروه و سرپرست دپارتمان زبان‌های خارجی این دانشگاه فعالیت کرد.
مهاجرت و فعالیت های فرهنگی خارج از ایران منیر طه
پس از وقوع انقلاب اسلامی، منیر طه ابتدا به کشور ایتالیا و سپس به کانادا مهاجرت کرد.
در کانادا، به تدریس زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه بریتیش کلمبیا (UBC) در شهر ونکوور پرداخت.
در سال ۱۹۸۸، بنیاد فرهنگی رودکی را در این شهر تأسیس کرد؛ بنیادی که به ترویج فرهنگ، هنر و زبان فارسی در غرب کانادا اختصاص داشت و مأمنی برای علاقه‌مندان به فرهنگ ایرانی شد.
آثار و ترانه‌های ماندگار منیر طه
منیر طه ترانه‌هایی سرود که از نظر زبان و مضمون، در زمره فاخرترین آثار موسیقی سنتی ایران قرار می‌گیرند. برخی از معروف‌ترین این ترانه‌ها عبارت‌اند از:
شب مهتاب: نخستین ترانه او که در چهارده‌سالگی سرود و با آهنگی از علی تجویدی و صدای حسین قوامی به اجرا درآمد. این ترانه آغازگر حضور زنان در فضای ترانه‌سرایی رادیویی بود.
عاشقی شیدا: ترانه‌ای عاشقانه که ابتدا با صدای غلامحسین بنان اجرا شد و سال‌ها بعد محمدرضا شجریان آن را بازخوانی کرد.
راز دل: حاصل همکاری با علی تجویدی و اجراشده توسط دلکش، با مضامینی سرشار از احساس و عاطفه.
بهار آمد: ترانه‌ای با حال و هوای طبیعت و نوزایی، که توسط خوانندگان مختلفی بازخوانی شده است.
نقاش عشق: اثری لطیف و شاعرانه با درون‌مایه‌ای از عشق افلاطونی.
ترانه‌های منیر طه با استفاده از زبان فاخر، مضامین ژرف، و همکاری با آهنگسازان برجسته، بخشی از حافظه موسیقایی ایرانیان را شکل داده‌اند.
کتاب ها و آثار مکتوب منیر طه
منیر طه در کنار فعالیت‌های موسیقایی، در زمینه ادبیات داستانی، خاطره‌نویسی و نقد ادبی نیز آثار ارزشمندی منتشر کرد:
الف) ادبیات داستانی و خاطرات:
سرگذشت (۱۳۳۲): یکی از نخستین آثارش که به زندگی و دغدغه‌های زنان دهه ۳۰ ایران می‌پردازد.
دوراهی (۱۳۳۵): رمانی روان‌شناختی درباره انتخاب، تردید و تأثیر جامعه بر تصمیم‌های زنان.
مزدا (۱۳۳۶): رمانی فلسفی–اجتماعی که به مفاهیم اخلاق، سرنوشت و سنت‌های اجتماعی می‌پردازد.
در کوچه‌ها، بازارها (۱۳۵۸): مجموعه‌ای از روایت‌ها و خاطرات اجتماعی از دل زندگی مردم کوچه و بازار با نگاهی انسان‌دوستانه.
پاییز در پرچین باغ (۱۳۷۵): تلفیقی از خاطره و داستان با نثری شاعرانه که مضامینی چون طبیعت، مهاجرت، تنهایی و حسرت را در بر می‌گیرد.
ب) آثار تحقیقی و زبان‌شناختی:
درآمدی بر زبان ایتالیایی برای فارسی‌زبانان: جزوه آموزشی که در دانشگاه تهران تدریس می‌شد.
ترجمه اشعار دانته: گزیده‌ای از اشعار دانته آلیگیری که با تفسیر ادبی به فارسی برگردانده شد.
مقایسه تطبیقی غزل فارسی و سونات ایتالیایی: پژوهشی میان‌رشته‌ای درباره ساختارهای شعری شرق و غرب.
فعالیت‌های علمی و فرهنگی منیر طه
در عرصه آموزش، منیر طه از پیشگامان آموزش زبان ایتالیایی در ایران بود. او دپارتمان زبان ایتالیایی را در دانشگاه تهران تأسیس کرد و سال‌ها در این دانشگاه به تدریس پرداخت.
پس از مهاجرت به کانادا، در دانشگاه بریتیش کلمبیا به تدریس زبان و ادبیات فارسی مشغول شد و نقش مهمی در آشنا کردن دانشجویان غیرایرانی با فرهنگ و زبان فارسی ایفا کرد.
بنیاد فرهنگی رودکی که او در ونکوور پایه‌گذاری کرد، محلی برای برگزاری نمایشگاه‌های هنری، شب‌های شعر، آموزش زبان فارسی و موسیقی ایرانی بود و تا سال‌ها تأثیرگذارترین مرکز فرهنگی ایرانیان در غرب کانادا محسوب می‌شد.
ترجمه‌ها و مقالات بین المللی منیر طه
منیر طه به چهار زبان فارسی، ایتالیایی، انگلیسی و فرانسوی مسلط بود و از این توانایی برای معرفی ادبیات ایران و جهان بهره گرفت.
از جمله ترجمه‌های او می‌توان به آثاری از جاکومو لئوپاردی و ایتالو کالوینو اشاره کرد.
همچنین مقالات متعددی در نشریات ادبی ایران و ایتالیا از او منتشر شده است که به موضوعاتی چون نقش زنان در ادبیات، نقد شعر نو، و زیبایی‌شناسی در ترانه‌های سنتی ایران می‌پردازند.
میراث ادبی و فرهنگی منیر طه
میراث منیر طه تنها در ترانه‌های او خلاصه نمی‌شود. او راهگشای حضور زنان در عرصه‌های فرهنگی و هنری ایران بود. آثارش به‌ویژه برای نسل زنان هنرمند ایرانی الگویی الهام‌بخش بود تا در فضای مردسالار جامعه فرهنگی آن زمان، بی‌هراس وارد عمل شوند.
زبان ترانه‌های او ترکیبی از سادگی و فخامت بود، آمیخته با ادبیات کلاسیک فارسی و بیان شاعرانه که توانست با نسل‌های مختلف، چه در داخل و چه در میان مهاجران، ارتباط برقرار کند.
صدای او هرگز در قالب خوانندگی شنیده نشد، اما واژه‌هایش از دهان بزرگ‌ترین خوانندگان ایران طنین‌انداز شد و تا امروز در حافظه موسیقایی ایرانیان باقی مانده است.
علت فوت منیر طه
منیر طه در روز ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ (مصادف با ۳۰ آوریل ۲۰۲۵) در سن ۹۶ سالگی در شهر ونکوور کانادا چشم از جهان فرو بست.
اگرچه منابع رسمی علت دقیق فوت او را مشخص نکرده‌اند، اما برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که او سال‌ها با بیماری مزمنی دست و پنجه نرم می‌کرده است. با این وجود، جزئیات بیشتری از نوع بیماری او منتشر نشده است.
با درگذشت منیر طه، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های فرهنگی معاصر ایران از میان ما رفت، اما آثار و راهی که گشود، همچنان الهام‌بخش خواهد ماند.
گرداوری: کاشمر سلام
